Cimrilik, psikoloji biliminde var olan psikopatoloji açısından bakıldığında başlı başına bir hastalık olarak tanımlanamaz. Ancak durum kişinin kendisine, çevresine zarar verecek noktaya ulaştığında birtakım hastalıkların “belirleyicisi” niteliğini taşır. Çoğu zaman kişilik bozuklukları çerçevesinde değerlendirilebilir.
Psk. Merve Umay Candaş Demir
Uzman Klinik Psikolog
Cimrilik, ele alındığında aile bireylerine yaşam kalitesine zarar verdiğinde ciddiye alınması gereken bir durumdur.
Aristoteles’in ‘orta öğretisi’ Cimri kitabında, oğlu Nikomakhos’a bir kitap bırakmak ister. “Nikomakhos’a Etik” isimli kitabı yazar. Bu kitabın başlangıcı iyinin araştırılması ile açılır ve iyi ‘her şeyin arzuladığı şey’ olarak tanımlanır. Devamında ‘iyi olan nedir’ cevaplanır. Pek çok düşünsel aşamadan geçerek ulaşılan nokta Aristoteles’e göre iyi, ruhun, erdeme uygun etkinliğidir.
Düşünce erdemleri eğitimle, karakter erdemleri alışkanlıkla oluşur
Erdem, karakter ve düşünce olarak ikiye ayrılır. Düşünce erdemleri daha çok eğitimle oluşur-gelişir, karakter erdemleri alışkanlıkla oluşur. Karakter erdemlerinden hiçbiri doğuştan olmaz. İnsan karakter erdemlerinin potansiyelini taşır. Daha sonra yapa yapa bunu etkinliğe geçirir. Ancak erdemin bir huy, bir karakter olduğunu söylemek yetmez; onun nasıl bir huy olduğunun peşine düşülür. Erdemin orta olma ile ilgisi kurulur. Erdemli kişi gerektiği zaman, gereken şeylere, gereken kişilere karşı, gerektiği için, gerektiği gibi eyleyerek orta olanı ve en iyiyi yapandır sonucuna ulaşılır. O halde ‘erdem aşırılığı yanlış olan, eksikliği yerilen, ortası övülen ve isabetli olan etkilenim ve eylemlerle ilgili olmak durumundadır.
Cimrilik, altın orta durumunun uçlarında görülür
‘Orta yol” veya “altın orta” denilen durumda her duygu veya eylemde kötünün temsilcisi iki uç nokta ve erdemi (iyiyi) temsil eden orta noktadır.
“Örneğin korkaklık–cesaret, cömertlik–cimrilik… Buradan hareketle cimrilik altın orta durumunun uçlarında olarak görülmektedir. Psikoloji biliminde var olan psikopatoloji açısından bakıldığında cimrilik başlı başına hastalık olarak tanımlanamaz. Ancak cimri olmak ve bu durumun kişinin kendisine, çevresine zarar verecek noktaya ulaşması birtakım hastalıkların “belirleyicisi” niteliğindedir. Bu çoğu zaman kişilik bozuklukları çerçevesinde değerlendirilebilir.
Cimri insanlar paradan güç alır
Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu kriterlerine bakıldığında ‘parayı, gelecekte meydana gelecek bir felaket için biriktirmek’ ifadelerini görülür. Bu noktada her para biriktiren kişi, kişilik bozukluğuna sahiptir demek de hatalıdır. Ancak kişi, yaşam kalitesini düşürecek düzeyde cimrilik karakterine sahipse bu kişilerin parayı bir güvenlik üssü olarak gördükleri söylenebilir. Bu kişiler paradan güven alır. Para onlar için güç anlamına gelebilir.
Eylemlerimizi orta olana göre yönlendirmeliyiz
Cimrilik, ele alındığında aile bireylerine yaşam kalitesine zarar verdiğinde ciddiye alınması gereken bir durum haline gelmiştir denebilir. O halde eylemler orta olana göre yönlendirildiğinde hem kişi hem de ailesi için çok daha sağlıklı yaşam alanı oluşturulur.
Cimrilik Hastalık Belirleyicisi Olabilir yazısı ilk önce Sağlık ve Yaşam Dergisi üzerinde ortaya çıktı.