Yüzde şiddetli gelişen ağrı nedeniyle makyaj yapamaz, yemek yiyemez, dişleri fırçalamakta dahi güçlük çeker halde iseniz… Konuşmak ıstırap mı veriyor? Bu sorunların sebebi, genellikle yüzün tek tarafında şimşek çakması veya elektrik çarpması şeklinde çok keskin ağrılarla gelişen ve yaşam kalitesini ciddi boyutlarda etkileyen ‘trigeminal nevralji’ olabilir!
Prof. Dr. Sabri Aydın
Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı
Yüzde aniden şimşek çakması halk arasında ‘ani yüz ağrıları’ ile ‘delirten hastalık’ olarak bilinen trigeminal nevraljidir. Yüzün duyusunu sağlayan, trigeminal denilen sinirin, şimşek çakması veya elektrik çarpması tarzında ağrıya yol açtığı hastalıktır.
Genellikle yüzün tek tarafında aniden başlayan şiddetli ağrılar başlangıç döneminde sıklıkla 1-2 dakika sonra geçer. Ancak zamanla ağrılar dayanılmaz şiddete ulaşırken, atakların süresi de uzuyor. Hastalık ilerledikçe hasta yüzüne dokunamaz, konuşamaz, yemek yiyemez hatta evden dışarı çıkamaz hale gelebilir!
Günümüzde geliştirilen çeşitli tıbbi tedavi yöntemleri sayesinde trigeminal nevralji hastalığı etkili şekilde tedavi edilebilir. Bu hastalarda ağrılı yaşam bir kader değil. Uygulanan ilaç tedavisi, enjeksiyonlar veya cerrahi operasyon ile şiddetli ağrılardan kurtulmak mümkün olabilir. Yeter ki tedavi için geç kalınmasın. Zira, zamanında müdahale edilmeyen trigeminal nevraljide atakların süresi uzayabilir, ağrılar kalıcı hale gelebilir.
Bu belirtiler varsa, dikkat!
- Ataklar halinde gelir
- Şimşek çakması ve elektrik çarpması şeklinde oluşur, 1-2 dakika kadar sürer, aniden geçer
- Çene, burun, yanak veya gözde oluşur. Bazı durumlarda tüm yüzü kapsayabilir
- Hiçbir uyaran yok iken oluşabildiği gibi, soğuk-sıcak, yemek yeme, diş fırçalama, ağız açma, konuşma ve soğuk hava ile de tetiklenebilir
Sağlam dişler çekilebilir!
Trigeminal sinir, beyin sapı bölgesinden çıkar özellikle şakak, alın ile çenedeki duyuları kontrol eder. Sinirin görevi, dokunma duyularını beyne duyu olarak aktarma ve çene kaslarını hareket ettirmek. Dolayısıyla trigeminal sinirinde gelişen problemlerden kaynaklanan ağrılar yüz, alın, şakak ve çene bölgesinde hissedilir. Trigeminal nevraljide diş ağrısı en sık görülen yakınmalardan. Özellikle çeneyi besleyen mandibular sinir ağrısı diş ağrısı ile çok karıştığı için yanlış tanı konulabilir. Hasta ağrılarından kurtulmak için sağlam dişlerini çektirmek zorunda kalabilir. Genellikle diş hekimi sonrası sağlam dişi çekilmiş olarak doğru hekime gelinir.
Kesin nedeni bilinmese de…
Her yıl ortalama 3 bin 200 kişide teşhis edilen trigeminal nevralji, kadınlarda erkeklerden 2 kat daha fazla görülüyor. Sebebi kadınların arka çukur olarak adlandırılan beyin alt ve arka bölgesinin anatomik olarak daha dar olmasıdır. Trigeminal nevralji hastalığının oluşum nedeni kesin olarak bilinmiyor. Genellikle 50-60’lı yaşlarda görülmesi hastalığın doğumsal veya genetik geçişli olmadığını düşündürüyor. Birçok hastada sorunun nedeni, beynin tabanında yer alan trigeminal sinir ile normal bir kan damarı arasında gerçekleşen temastır. Bu temas trigeminal sinirine baskı yapar, zamanla hatalı sinyaller göndermesine yol açar. Ayrıca o bölgede gelişen tümör, geçirilmiş enfeksiyonlara bağlı yapışıklık, Multiple Skleroz nedeniyle oluşan plak, bazı diş tedavileri de trigeminal nevraljiye neden olabilir.
İlaç tedavisi ağrıyı dindiriyor, ancak…
Beyne gönderilen ağrı sinyallerini azaltan veya tümüyle önleyen ilaçlar ile tedavi başlar. Hastaların bir kısmında ağrı ilaç tedavisi ile geçer ve bir daha tekrarlamaz. Ancak tedaviden çok iyi yanıt alınsa da zamanla ilaçlar olumlu yanıt vermeyi bırakabilir veya karaciğer hasarı gibi ciddi yan etkiler gelişebilir. Ağrıyı dindirmeye yönelik tedaviler de bir diğer yöntemi oluşturur. Bu tedavide yüzdeki sinir köklerine bloklar yapılır ancak etkisi genelde kısa sürer.
Cerrahi tedavide başarı oranı çok yüksek
İlaç tedavisine yanıt vermeyen, yan etkilerinden dolayı ilaç kullanamayan, ağrıdan dolayı günlük ergonomisi, psikolojisi bozulan hastalarda cerrahi tedavi gündeme gelir. Cerrahi tedavisinde 3 seçenek vardır:
Trigeminal RF: Yüz bölgesinden enjeksiyon ile kafa içine girilerek sinirin yakıldığı Trigeminal Radyofrekans Rizotomi yöntemi yaklaşık 15 dakikada tamamlanır. Hasta aynı gün ağrısı geçmiş olarak evine döner. Ağrı genellikle 1-2 sene içerisinde nüks eder ve işlem tekrarlanabilir.
MVD (Mikrovasküler Dekompresyon): En etkili cerrahi işlemlerinden biri olarak kabul edilir. Açık cerrahi şeklinde gerçekleştirilen bu yöntem, trigeminal nevralijiye yol açan atardamarın yüz duyu sinirine olan basısını ortadan kaldırmayı hedefler. Mikroskopik görüntüleme altında uygulanan operasyonda, kulak arkasından küçük bir kesi ile kafa içerisine girilerek, trigeminal sinir ve yakın komşuluğu olan damar tespit edilir. Trigeminal sinirin baskıdan kurtulması için damar ile sinir arasına bir tampon yerleştirilir. Operasyon sonrasında hastaların yüzde 90’ında şikayetler tekrarlamaz.
Gamma knife: Tek seanslık bir tedavi yöntemi olan gamma knife sinirin beyin sapı içindeki bölümünün ışınla harap edilmesi esasına dayanır. Yöntemin olumlu etkisi birkaç ay sonra başlar. Gamma knife yönteminin özellikle yaşlı ve Multiple Skleroz hastalarında iyi bir seçenek olduğu belirtilir.
Yüzde Aniden Şimşek Çakması yazısı ilk önce Sağlık ve Yaşam Dergisi üzerinde ortaya çıktı.