Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Türkiye ve Suriye Arap Cumhuriyeti’ndeki depremden etkilenen kırsal toplulukların temel gıda üretimini sürdürmelerine ve geri kazanmalarına yardımcı olmak için operasyonlarını genişletirken, tarımsal hasarı değerlendiriyor ve uzun vadeli ve dolaylı etkileri izliyor.
Yıkıcı depremler 6 Şubat 2023’te Türkiye’nin güneyini ve Suriye Arap Cumhuriyeti’nin kuzey kesimini vurdu. Türkiye’deki etkilere ilişkin ilk değerlendirmeler, etkilenen bölgelerdeki kırsal altyapının yanı sıra mahsuller, hayvancılık, balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği de dahil olmak üzere tarımda ciddi hasarlara işaret ediyor.
Türkiye’nin tarımsal üretiminin yüzde 20’sinden fazlası zarar gördü
Türkiye’de 11 kilit önemde tarım ilini ciddi şekilde etkileyen deprem, 15,73 milyon kişiyi ve ülkenin gıda üretiminin yüzde 20’sinden fazlasını etkiledi.. Türkiye’nin “bereketli hilali” olarak bilinen ve tarımsal GSYİH’nın yaklaşık yüzde 15’ini oluşturan depremden etkilenen bölge, Türkiye’nin tarımsal gıda ihracatının neredeyse yüzde 20’sine katkıda bulunmaktadır.
En çok etkilenen bu illerdeki nüfusun üçte birinden fazlası kırsal alanlarda yaşıyor ve geçimlerini tarımla sağlıyor. Kesintiye uğrayan tedarik zincirleri ve mali zorluklar, kırsal kesimdeki ailelerin üretim girdilerine erişme ve onları karşılama mücadelesini zorlaştırarak, onları temel ihtiyaçlarını karşılayamaz ve ailelerini destekleyemez hale getiriyor.
İlk değerlendirmeler, sektöre yönelik 1,3 milyar dolarlık hasar ve kayıplardan kaynaklı 5,1 milyar dolarlık ön tahminlerle tarım üzerinde önemli etkilere işaret ediyor. Hasar, tarımsal altyapı, hayvancılık ve mahsuller gibi tamamen veya kısmen tahrip olmuş fiziksel varlıkların ve stokların yenilenme veya onarım maliyetlerini ifade ediyor. Kayıp ise, gıdanın bulunabilirliğinin azalması ve depolanan ürünlerin kaybı nedeniyle gıda fiyatlarının yükselmesi gibi hasarın ekonomik etkilerini ifade etmektedir.
Yıkılan binalar, çalışmayan gıda sektörü yapıları, zarar gören mahsuller ve depolama tesislerinin yanı sıra, depremler önemli hayvancılık bölgelerini vurmuş, ahırları yıkmış ve hayvan kayıplarına ve yaralanmalarına neden olmuştur. Barınak sıkıntısı, yem kıtlığı ve aşı üretiminin sekteye uğraması şap hastalığı risklerini ve hayvancılık koşullarının kötüleşmesine ilişkin endişeleri artırmıştır. Balık üretimi de tehlikeye girmiş, 34 balık çiftliği ve üç balıkçı limanı etkilenmiş ve önemli balık türleri kaybolmuştur. Küçük ölçekli balıkçılar ve su ürünleri yetiştiricileri de faaliyetlerine devam edemeyecekleri için önemli gelir kayıplarına uğrayacaklardır.
FAO müdahale çabalarını artırıyor, çağrısını yeniliyor
Bölgede tarımsal girdilere erişim giderek zorlaşmaya başlamış, çok sayıda tarım ve hayvancılık faaliyeti, işgücü kayıpları ve kıtlığı nedeniyle durma noktasına gelmiştir. Bu güvencesiz durum, yaz hasadı mevsimi yaklaştıkça endişeleri artırıyor.
Gaziantep’in Nurdağı ilçesinden çiftçi Mesut Özer, “Yağmurlar bitmeden ekim yapmak, sulama kanallarımıza ve tarımsal altyapımıza verilen zarar göz önüne alındığında, önümüzdeki yıl sağlıklı ürün alabilmemiz için tek şansımız. Şu anda çok geç olmadan gübreye ihtiyacımız var” dedi..
FAO, Türkiye’de depremden etkilenen ailelere ve topluluklara acil ve uzun vadeli destek sağlamak için acilen 112 milyon dolarlık finansman arayışında. Buna, kırsal kesimde yaşayan 900.000 kişiye hızla nakit, canlı hayvan ve tarım desteği sağlamak için Şubat ayında yayınlanan Birleşmiş Milletler Türkiye Hızlı Çağrısı kapsamındaki 25 milyon ABD doları da dahildir.
Bugüne kadar FAO, Acil Durum ve Rehabilitasyon Faaliyetleri Özel Fonu ve dahili kaynakları aracılığıyla bu ihtiyaçların yalnızca 1,5 milyon $’ını karşılamıştır. Bununla FAO, geçim kaynaklarını korumak için nakit sağlamak, hane düzeyinde hasarlı altyapıyı iyileştirmek, hayvan yemi dağıtmak ve kaliteli girdiler sağlamak dahil olmak üzere acil müdahaleler başlattı.
“Ekim sezonun son tarihi yaklaşıyor. Gübre ve tohum sağlayarak çiftçilerimizi acilen desteklememiz gerekiyor” diye belirten FAO Orta Asya Alt Bölge Koordinatörü ve FAO’nun Türkiye Temsilcisi Viorel Gutu, “Bu, bu yıl mahsul üretim seviyelerini korumak için tek şansımız. Ayrıca hayvanların sağlıklarını ve üretkenliklerini korumak için yem sağlamamız gerekiyor.”
Suriye’deki hasar ve kayıpların değerlendirilmesi devam etmekte ve FAO’nun müdahale planı ve stratejisi kısa süre içinde açıklanacak.