Çarpıntı genellikle stres, anksiyete, uykusuzluk, aşırı kafein-alkol tüketimi, bazı ilaçların yan etkisi olarak ortaya çıkabilir. Çoğu zaman geçici çarpıntılar olsa da bazen daha ciddi sağlık sorunlarının belirtisi olabilir.
Prof. Dr. Hayati Deniz
Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı
Günümüzün en sık yaşanan sorunlarından biri olan uykusuzluk kalp sağlığını da olumsuz etkiliyor. Taşikardi olarak da bilinen kalp çarpıntısının pek çok farklı sebebi arasında ilk sıralarda stres, aşırı aktivite ve uykusuzluk yer alıyor.
Göğüs kafesi içerisindeki kalbin her atımda göğüs duvarına olan yansıması çarpıntı olarak hissedilir. Kalp ömür boyu dakikada ortalama 60-100 vuru oluşturan bir organdır. Her atımın kendi içerisinde bir düzeni olduğu gibi tüm atımların düzen ve ahenk içerisinde olması önemlidir. Örneğin; kalbin dakikada 100 vuru üzerinde atması taşikardi yani hızlı atması, 60’ın altında atması ise bradikardi yani yavaş atım olarak adlandırılır. Bir de ritmin düzensiz olduğu, duraksadığı hatta ara ara ekstra ara atımlar olduğu görülebilir. Tüm bu atımların hepsi aritmi-düzensiz kalp ritmi olarak değerlendirilir ve tedavi gerektirir. Kalp çarpıntısı olduğunda mutlaka uzman hekim tarafından kontrol gerekirken, çarpıntı anını iyi yönetmek ve ani bir çarpıntı durumunda ne yapılması gerektiği konusunda bilinçli olmak önemlidir.
Bayılma varsa yardım çağırılmalı
Çoğu zaman kalp çarpıntısı aniden geliştiği için paniklemek çarpıntıyı daha da artırabilir. Çarpıntı kendiliğinden gerileyebilir nadiren tedavi gerektirebilecek düzensiz kalp atışı (aritmi) gibi daha ciddi tablo oluşabilir. Göğüs ağrısı, bayılma, şiddetli nefes darlığı, şiddetli baş dönmesi gibi durumlar çarpıntıya eşlik ediyorsa acil tıbbi yardım gerekir.
Nabzınızı ölçün
Kalp atışlarının kişiyi rahatsız edecek şekilde hızlandığı veya düzensizleştiği durumlar basit olarak ‘kalp çarpıntısı’ olarak adlandırılır. Kalp atım sayısı kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Bazı insanlarda bu sayı dakikada 80 iken bazılarında 100 civarında olabilir. Fiziksel aktivitelerde ise bu sayı (spor yapmak, merdiven çıkmak gibi) 120 seviyesine çıkabilir. Genelde istirahat halinde kalp atışının dakikada 100 atımın üstüne çıktığı durumlar kalp çarpıntısı olarak ifade edilir. Kalp çarpıntısı yaşandığı anda evde var olan ve nabız ölçen bir aletle veya el bileğinin iç kısmına parmak bastırılarak dakika nabız sayısının tespit edilmesi gerekir.
Kalp çarpıntısı nedenleri:
- Alfa karakter (stresli yaşam biçimi)
· Aşırı fiziksel aktivite (az istirahat)
· Uykusuzluk
· Kansızlık, tiroid hastalığı
· Bazı psikiyatrik rahatsızlıklar
· İlaçların yan etkileri
· Aşırı kafeinli içecek ve alkol tüketimi
Kalp çarpıntısı için öneriler:
1- Derin nefes alın: Derin nefes alıp ve 10 saniye kadar tutmak, vücudun rahatlaması ve kalp atış hızının düşmesine yardımcı olacaktır.
2- Stresinizi yönetmeye çalışın: Sakin olun, acele etmeyin, meditasyon, yoga ve diğer rahatlama teknikleri, çarpıntıları tetikleyebilecek stresi azaltmaya yardımcı olabilir.
3- Kafein tüketimini azaltın: Kafein, kalp atış hızınızı hızlandırabilir, aynı zamanda stres durumunuzu da artırabilir. Eğer çarpıntı varsa, kafein tüketimini azaltmayı düşünün.
4- Alkol ve sigara kullanımından kaçının: Hem alkol hem de sigara kalp atış hızını hızlandırabilir ve çarpıntıya neden olabilir.
5- Düzenli egzersiz yapın: Düzenli egzersiz damar duvarının esneklik kabiliyetini artırarak kalp sağlığına faydalı olur.
6- Valsalva manevrası: Burnu kapatarak hafifçe nefes verin ve birkaç saniye bu durumda kalın. Bu manevra, sinir sistemi üzerinde bir etki yaratır ve kalp atışını yavaşlatır.
7- Soğuk su: Yüzü soğuk suyla yıkamak veya bir bardak soğuk su içmek, kalp atış hızını yavaşlatan ‘dalış refleksini’ tetikleyebilir.
Uykusuzluk Kalbi Çarpar mı? yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.