Çöp Yumurtadan Geç Yaş Annelik Şansı
TÜBİD basın toplantısında konuşan Prof. Dr. Ercüment Ovalı tüp bebek tedavisinde kullanılamayan, çöpe atılan yumurta hücreleri ile ilgili yaptıkları çalışmaları anlattı: “Prof. Dr. Bülent Tıraş’ın ‘Mitokondri transplantasyonu için ne yapabiliriz?’ talebi üzerine çalışmalara başladık. Oosit denilen yumurta hücreleri toplandığında işe yaramayan grubu çöpe atılıyordu. Biz ‘Tüp bebek tedavisi için bu yumurtaları nasıl olgunlaştırabiliriz’ cevabında yoğunlaştık. Bizim işimiz kemik iliği transplantasyonu. Türkiye’de çok sayıda merkezin talep ettikleri hücreleri çeşidine göre işlemden geçirip, hazırlıyoruz. Şu ana kadar yapılan mitokondri kaynağı çalışmalarında sıklıkla hastanın kendi yumurtalıklarından biyopsi alınıyor. Bunun çok gerekli olmadığını düşündük. Çünkü yumurtalık mitokondrisi ile insan lenfosit (vücut ana bağışıklık hücre türlerinden bir tanesi) mitokondrisi arasında fark yok. Bir damla kanla da yeterince mitokondri sağlanabilir. Yani mitonkondri kaynağı olarak hastanın yumurtalıklarından biyopsi almak kanındaki hücreleri tarayıp oradaki mitokondrileri izole edilebilir.
Ayrıca; mitokondri izolasyonunda birçok step ve işlemler var. Bunlar hem uzun hem de çok fazla mitokondri kaybına neden olur. Biz kullandığımız demir-bilya sistemini izalosyonun bir parçası haline getirdik. Bilyanın bir ucu mitokondriye diğer ucu da aynı alana konulan mıknatıs yapışıyor. Böylece mitokondrileri mıknatıs alanında o karışık süspansiyon içerisinden çekip alabiliyorsunuz. İzolasyon için gün beklemek yerine bu yöntemle 3-4 saate indi. Hem de yüzde 99,9 mitokondri elde edilebilen bir başarıyla.
Bugüne kadar yapılan çalışmalarda mitokondri genellikle yumurta hücresinin içine enjeksiyon yolu ile veriliyordu. Bu da zor ve emek gerektiren bir yoldu. Biz burada ‘pinositoz’ dediğimiz yöntemi kullandık. Mitokondriyi eğer aynı alana koyarsanız sponton içeriye giriyor ve işlem yapmanıza gerek kalmıyor.
Olgunlaşmamış yumurta sperm ile döllense bile embriyo oluşturamaz. İçindeki fazla DNA’yı dışarıya atamaz. Mitokondri transferi; yumurta hücresinden fazla genetik materyalin dışarıya atılması ve yeterince olgunlaşması söz konusu oluyor.
Bilim dünyasında mitokondri nakli zaten yapılıyordu. Dünyada ilk kez kişinin kendi kanını ile mıknatıs bilya yöntemiyle mitokondri izalosyonun yüzde 99,9 oranında gerçekleşmesini sağladık.
Şimdi ki yaptığımız çalışmada; olgunlaşmamış yumurta hücrelerini olgunlaşmış hale geldikten sonra genetik yapısında bir bozukluk var mı? bunu göstermeye çalışıyoruz. Bu sene yıl bitirebilirsek uygulama sonuçlarını açıklayacağız.
Çöp Yumurtadan Geç Yaş Annelik Şansı yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.