En çok parmak uçları, dudak ve kulak memelerini etkileyen Reyno Hastalığını soğuk hava ve stresle tetikleniyor. Uzmanlar soğuk havalarda ellerin çok iyi korunması gerektiğini belirtirken, ayırıcı tanısının konularak mutlaka tedavi edilmesi gerektiğini ifade ediyor.
Prof. Dr. Özkan Demirhan
Göğüs Cerrahisi Uzmanı
Genel popülasyonun yaklaşık yüzde 5’ini etkileyen Reyno Hastalığı soğuk bölgelerde daha yüksek oranda görülmektedir. Vücudun özellikle ekstremite uçlarını, kulak memesi ve dudakları etkiler. Başlıca tetikleyici faktörleri soğuğa maruz kalmak ve strestir. Önemli bir özelliği kalıcı olmasıdır.
Reyno Hastalığı Primer (PRH) ve Sekonder (SRH) olmak üzere ikiye ayrılır. Primer Reyno Hastalığında; ciltte belirgin şekilde renk değişikliği, etkilenen bölgede sinirsel hassasiyetle görülür. Ağrı, his kaybı veya aşırı duyarlılık gibi şikayetler ile ortaya çıkan ‘semptom kompleksi’ olarak kabul edilebilir. Parmak uçları bazı hastalarda beyaz ya da mavi mora ya da kırmızı renge döner. Tanı için ise tüm renk değişikliklerinin olması istenilse de teşhis etmek gerekli değildir. En az iki renk değişikliği olması tanı için yeterlidir. Ek olarak, klinik ağrı, karıncalanma, uyuşma ve rahatsızlık gibi semptomlar da olabilir.
Başka hastalıklarla da karışabilir!
Doğru tanı tedavide büyük rol oynar. Şüphesi olan hastalar için kapsamlı klinik değerlendirme yapmak gerekir. Öncelikle benzer şikâyet-klinik belirtileri ekarte etmek gerekir. Bunlara Sekonder Reyno hastalığı denir ve tedavide altta yatan hastalığa yönelmek gerekir. Başta aterosklerotik damar, Buerger, Torasik oulet sendromu (TOS), romatolojik hastalıklar (SLE, Sjögren vb), vaskülitler, myopatiler, mesleki olarak el ile titremesine yol açan alet kullanımı, uyuşturucu kullanımı, bazı ilaçlar (Amfetaminler, beta blokerler, bazı kemoterapi ilaçları), karpal tünel sendromu, donma, hipotiroidizm, fibromiyalji sendromudur.
Tanı aşamasında ayrıntılı değerlendirme gerekir!
Hastadan ayrıntılı bir öykü alınmalıdır. Renk değişimi/değişimlerinin sırası, tetikleyici faktörler, mesleki geçmiş (örn.titreşimli aletler kullanımı) ve potansiyel olarak tetikleyici veya şiddetlendirici ilaç tedavilerini sorgulamak gerekir. Hastanın yaşı önemlidir özellikle 30 yaş altı genç kadınlarda ailede Reyno Hastalığı öyküsü ortaya çıkarılmalıdır. Ekstremite uç noktaları yani ellerin muayenesine özen gösterilmelidir. Dijital ülserlerin ve geri dönüşümsüz doku kaybının kanıtı, örneğin dijital çukur yara izleri Sekonder Reyno Hastalığının belirtileridir. Tüm cilt muayenesi yapılmalı ve Sekonder Reyno fenomeni hastalığının cilt belirtileri atlanmamalıdır. Sekonder Reyno Hastalığının (SRH) veya diğer otoimmün hastalıkların ekarte edilmesi için en önemli yöntemlerden biri, tırnak yatağının kapileroskopisi ile incelenmesidir. Oto immün hastalıklar için antikorların bakılmasıdır. Normal Reyno yani Primer Reyno hastalarında tırnak yatağındaki kılcal damarların görünümü normaldir. Sekonder Reyno Hastalığında kapillaroskopik anormallikler ‘dev’ kılcal damarlar dahil olmak üzere genişlemiş, mikro kanamalar olur. Tam kan sayımı, antinükleer antikor (ANA) ve inflamatuar belirteçler rutin olarak istenir. Bazen böbrek ve karaciğer testleri, tiroid fonksiyon testleri, idrar analizi, immünoglobulinler elektroforez ve kreatin kinaz ile istenebilir.
Reyno hastalığında medikal tedavi
Cerrahi tedavi, uygun hastalarda ETS (Endoskopik Torasik Surgery) yapılmaktadır. Bu yöntem koltuk altı terleme ameliyatlarında uygulanan cerrahi teknikle aynıdır. Genel anestezi altında tek port ile yapılmakta ve her iki torakal sempatik zincirlere (T2-4) uygulanmaktadır. Özellikle ülserli ve çok ağrısı olan hastalar ETS ameliyatından yarar görmektedir. Burada amaç sempatik sistemin aktivasyonunu engellemek ve vazospazmı ortadan kaldırmaktır. Bir diğer invazif tedavi seçeneği de Botox tedavisidir. Kısa süreli ve sık tekrar edilmesi gereken bir yöntem olduğu için çok nadir uygulamaktayım.
Reyno hastaları kışın nelere dikkat etmeli?
Bu hastaların, yaşam tarzlarında değişiklik yapması, soğuk ve stresten uzak durmaları, el- ayaklar sıcak tutulmalıdır. Vücut sıcaklığının muhafaza edilmesi çok önemlidir. Sigara kesinlikle yasaktır.
Soğuk Hava Hastalığı Reyno yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.