Dünya Sağlık Örgütü, 2050’de kanser vakalarının yüzde 75 artarak, 35 milyonu bulacağını tahmin ediyor. Uzmanlar kolorektal kanserin gençler arasında artarken, 45 yaş altı hatta üniversitelilerin bile dikkatli olmaları konusunda uyarıda bulundu.
Doç. Dr. Nilay Şengül
Medikal Onkoloji Uzmanı
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), kanser vakalarında en büyük oransal artışın düşük gelirli ülkelerde olmak üzere 2050 yılına kadar 35 milyonu bulacağını tahmin ediyor.
Kanser dünya ve Türkiye’de sebebi bilinen ölümler sıralamasında, dolaşım sistemini etkileyen hastalıklardan sonra ikinci ölüm nedeni. Bazı kanserler hiçbir zaman semptom vermeyebilir ancak tarama testi ile bulunabilir. Erken bulunduğunda tedavisi daha kolay olur, ölüm oranı azaltılır.
Erkeklerde prostat, kadınlarda meme kanseri
Günümüzde erkeklerde en sık prostat, kadınlarda ise meme kanserine sık rastlanır. Prostat, akciğer ve kolorektal kanser erkeklerde görülen tüm vakaların neredeyse yarısını (yüzde 48) oluşturur. Tek başına prostat kanseri tanıların yüzde 29’unu kapsıyor. Kadınlarda meme, akciğer ve kolorektal kanser tüm yeni tanıların yüzde 51’ini oluştururken, yalnızca meme kanseri vakaların yüzde 32’sinde görülüyor.
Kansere yakalanma yaşı düşüyor
Verilerin gösterdiği vahim tablo kanserin gençler arasında da yükselişte olması. 2023’ün başlarında Amerikan Kanser Derneği (ACS), 2019’daki teşhislerin yüzde 20’sinin 55 yaş altındaki hastalarda gerçekleştiğini, bunun 1995’teki oranın yaklaşık iki katı olduğunu ve ilerlemiş hastalık oranlarının 55 yaş altı hastalarda yıllık yaklaşık yüzde 3 arttığını bildirdi. Gerçek şu ki; kolorektal kanserin görülme sıklığı genç yetişkinler arasında artıyor ve yıllardır bu yükseliş sürüyor. Bu yüzden 45 yaşın altındaki kişiler, hatta üniversite öğrencileri, kabızlık, rektal kanama veya bağırsak hareketlerinde ani değişiklikler gibi şüpheli belirtiler konusunda dikkatli olmalı, kanser taraması yaptırmalıdır.
Alışkanlıkları değiştirerek kanserden korunmak
DNA hasarlarına karşı koruyucu ve tamir edici sistemler, yaş ilerledikçe ve/veya karsinojenlere maruziyetin artmasıyla birlikte onarım yapamaz. Böylece hücrelerin kontrolsüz ve sürekli çoğalmaları sonucu oluşan, tedavi edilmediğinde yakındaki ve uzaktaki organlara yayılan bir hastalık meydana gelir.
Yaş, cinsiyet, ırk ve genetik özellikler, kanserin değiştirilemez nedenleri arasında yer alır. Yaş arttıkça kadınlarda meme, erkeklerde prostat kanseri sıklığı artar. Beyaz ırkta cilt kanseri riski yüksektir. Ayrıca birinci derece akrabalarında kanser öyküsü olan bireylerde, görülme sıklığı daha fazladır. Kanserden korunmak için değiştirilebilir bazı alışkanlıklar vardır. Güneşten ve radyasyondan korunmak, zararlı alışkanlıklardan uzak durmak, sigara-alkol içmemek, hayvansal gıda ve yağlı yiyecekleri azaltmak, kimyasal katkı maddesi olan yiyecekleri fazla tüketmemek, tütsülenmiş ve mangal yöntemi ile pişirilmiş gıdaları az tüketmek değiştirilebilir faktörlerdendir. Ayrıca hepatit B, C ve HPV gibi virüsler de kansere neden olmakta. Neyse ki hepatit B ve HPV virüsünün günümüzde aşısı mevcut. Ayrıca rahim ağzı, meme, prostat ve kolon kanserleri, tarama yoluyla erken teşhis edilebilir. Bu nedenle kanser taraması yaptırmak da önemlidir.
Gençlerde Kanser Riski Artıyor yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.