Geçmeyen yorgunluktan kurtulmak, beden-zihinsel olarak düşük enerji döneminde yeniden ayağa kalkmak için neler yapılması gerekir. Yorgunluk hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir durum olabilir ancak uygun yönetim strateji-yaşam tarzı değişiklikleri ile başa çıkmak mümkün.
Dr. Gözde Nizamoğlu Mercan
Check-up Uzmanı
Kendinizi yorgun ve halsiz mi hissediyorsunuz? Bu durum iş yaşantı, arkadaş ilişkileri kısacası sosyal hayatınızı etkiler boyuta mı ulaştı?
Yorgunluğun altında farklı sebepler olabilir
Yorgunluk, bedensel-zihinsel enerjinin düşüklüğü olarak tanımlanır. Yorgunluk belirtileri kişiden kişiye değişse de yaygın belirtiler arasında sürekli halsizlik hissi, günlük aktiviteleri sürdürmekte zorlanma, odaklanma güçlüğü, iştah kaybı veya aşırı iştah, sinirlilik, irritabilite, kas-eklem ağrıları, uyku problemleri, uykusuzluk, bağışıklık sisteminde zayıflama, sık hastalanma ve baş ağrısı gibi semptomlar bulunur. Çoğu zaman dinlenme veya uykuyla düzelmiş gibi görünse de bazı durumlarda altta yatan tıbbi sorunlar yorgunluğa neden olabilir.
Yorgunluğun Yaygın Sebepleri
- Uyku bozuklukları: Uyku kalitesinin düşük olması, uyku apnesi gibi durumlar yorgunluk hissine neden olabilir. Yorgunluk uyku kalitesini bozabildiği gibi uykunun bozulması da yorgunluk sebebi olabilir.
- Stres ve anksiyete: Kronik stres ve anksiyete, bedensel ve zihinsel enerjiyi tüketip, yorgunluk tablosu oluşturabilir.
- Dengesiz-düzensiz beslenme: Düşük besin alımı veya sağlıksız beslenme alışkanlıkları yorgunluğa neden olabilir.
- Fiziksel aktivite eksikliği: Düzenli egzersiz yapmamanın sonucu olarak vücutta enerji düşüklüğü yaşanabilir.
- Bağımlılıklar: Alkol, sigara, madde bağımlılığı hatta ekran bağımlılığı yorgunluğa sebep olabilir.
- Tıbbi sorunlar: Anemi, vitamin ve mineral eksiklikleri, tiroid problemleri, diyabet, kalp hastalıkları, kronik yorgunluk sendromu, enfeksiyonlar, ilaçlar, kanser gibi tıbbi durumlar yorgunluğa sebep olabilir.
Yorgunluğun 9 tıbbi sebebi
- Vitamin ve mineral eksiklikleri: Sıklıkla demir, B12, D, folik asit gibi vitaminlerin ve magnezyum, kalsiyum, çinko gibi minerallerin eksikliğinde yorgunluk semptomları oluşabilir. Kırmızı et, tavuk, balık, kuru meyveler, yeşil yapraklı sebzeler ve baklagiller demir bakımından zengin besinlerdir. Hayvansal gıdalar; özellikle et, balık, süt ve süt ürünleri ise zengin B12 kaynaklarıdır. Vegan veya vejetaryenlerin B12 kontrollerini yaptırma, lüzum halinde takviye almaları önemlidir. Güneş ışığı vücutta D vitamini sentezini tetikler, ancak somut kaynaklar arasında yağlı balıklar, yumurta sarısı, D vitamini ile takviye edilmiş gıdalar bulunur. Yeşil yapraklı sebzeler, baklagiller, turunçgiller, tam tahıllar ise folat açısından zengindir. Yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler, tohumlar, tam tahıllar ve balık magnezyum bakımından zengin besinlerdir. Süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, badem, susam kalsiyum kaynaklarıdır. Kırmızı et, deniz ürünleri, kabak çekirdeği, fındık, baklagiller çinko açısından zengin kaynaklardır.
- Anemi: Anemi, vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin veya hemoglobin seviyelerinin düşük olması durumudur. Kırmızı kan hücrelerinin yetersiz olması, vücuda yeterli oksijen taşınmasını engeller. Bu da halsizlik, yorgunluk, solukluk, nefes darlığı gibi semptomlara neden olabilir.
- Tiroid Problemleri: Tiroid bezi, vücuttaki metabolizmayı düzenler. Tiroid bezinin aşırı veya az çalışması, enerji seviyelerinde dengesizliklere neden olabilir. Hipotiroidi (tiroid hormonlarının eksikliği) genellikle yorgunluk, halsizlik, kilo artışıyla ilişkilendirilir. Hipertiroidi (tiroid hormonlarının aşırı üretimi) ise huzursuzluk, sinirlilik, aşırı enerji düzeyleri ile birlikte yorgunluk görülebilir.
- Diyabet: Diyabet, vücuttaki kan şekeri seviyelerinin yüksek olması durumudur. Yüksek kan şekeri seviyeleri, hücrelere gerekli enerjiyi sağlayamamasına neden olabilir. Ayrıca diyabetin komplikasyonları, özellikle diyabetik nöropati ve diyabetik ketoasidoz gibi durumlar, yorgunluk hissine yol açabilir.
- Kalp hastalıkları: Kalp hastalıkları, kalbin etkili şekilde kan pompalayamamasına ve vücuda yeterli oksijen, besin maddelerini taşıyamamasına neden olabilir. Bu durumda vücut yorgunluk hisseder. Özellikle kalp yetmezliği gibi durumlar, sürekli yorgunlukla ilişkilendirilir.
- Romatizmal hastalıklar: Romatizmal hastalıklar, eklem iltihabı, inflamatuar romatizmal hastalıklar gibi durumlar vücutta kronik inflamasyona neden olabilir. Bu inflamasyon süreci vücuttaki enerjiyi tüketir ve yorgunluk hissine yol açar. Örneğin, fibromiyalji, romatoid artrit gibi hastalıklarda sıklıkla yorgunluk semptomlara eşlik eder.
- Enfeksiyonlar: Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, vücudun bağışıklık sistemini zorlayarak yorgunluk hissine neden olabilir. Örneğin, grip, soğuk algınlığı, mononükleoz gibi enfeksiyonlarda yorgunluk oluşur.
- Kanser: Kanser, vücuttaki normal hücrelerin kontrolsüz büyümesidir. Kanser hastaları sıklıkla yorgunluk hissi yaşar, bu duruma kanser yorgunluğu denir. Kanser yorgunluğu, hastalığın kendisiyle veya tedavi süreciyle ilişkilendirilebilir. Ayrıca kanser metastazları, kemoterapi, radyoterapi gibi tedaviler de yorgunluk hissine neden olabilir.
- İlaçlar: Depresyon ve anksiyete gibi durumların tedavisinde kullanılan anti-depresanlar, allerji için kullanılan antihistaminikler, uyku sorunlarının tedavisinde kullanılan hipnotik, sedatif grubu ilaçlar, özellikler opioid tarzı ağrı kesiciler, beta bloker gibi bazı kan basıncı kontrolünde kullanılan ilaçlar, kemoterapi-radyoterapi yorgunluk hissi yapabilir.
Halsizliğinize iyi gelecek öneriler
- Düzenli uyku: Her gece yeterli ve kaliteli uyumaya özen gösterin. Uyku düzeninizin sağlıklı olması yorgunluğu azaltabilir.
- Sağlıklı beslenme: Dengeli bir diyetle vücudunuzun ihtiyaç duyduğu besinleri alın.
- Stresten uzak durma: Stres yönetimi teknikleri, yoga, meditasyon gibi yöntemlerle stresi azaltın.
- Düzenli egzersiz: Haftada en az birkaç kez düzenli egzersiz yapın.
- Doktora başvurma: Yorgunluk semptomları yaşıyorsanız mutlaka bir hekime başvurun. Hekim, doğru tanıyı koymak, uygun tedaviyi başlatmak için gerekli değerlendirmeleri yapacaktır. Yorgunluk hissinin altında yatan tıbbi durum olduğunda erken teşhis-tedavi önemlidir.
Yorgunluk, hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir durumdur. Ancak uygun yönetim strateji ve yaşam tarzı değişiklikleri ile başa çıkılabilir.
Yorgunluk Sizi Yormadan yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.