Çocuk ve ergenler, öfke kontrolünde zorluklar yaşayabilir. Ergenlik döneminde hormon ve beyin yapısının hızlı değişimi öfkeyi tetikleyebilir. Öfke yönetim becerileri kişinin geçmişi, sağlık durumu ve yaşadığı çevresel koşullara göre değişir.
Uzm. Psikolog Ezgi Dokuzlu Tezel
Öfke; kalp atış hızı ve tansiyonun yükselmesi, terleme, baş ağrısı, mide-bağırsak sorunları ve kas gerginliği gibi fiziksel belirtilere neden olabilir. Bir şeyler yolunda gitmediğinde veya aşırı kaygı durumlarında tepki olarak ortaya çıkabilen öfke, herkesin zaman zaman hissettiği doğal bir duygudur.
Doğal bir duygu olan öfkeyi sağlıklı şekilde kontrol edebilmek ve en iyi şekilde yönetmek önemlidir. Öfke kontrolü; öfkenin neden ve kaynaklarını anlamayı, bu duyguları kabul etmeyi, duruma uygun duygusal tepkiler geliştirmeyi, kişinin kendini doğru ifade edebilmesini kapsar.
İnsanlar öfkelendiğinde bazı davranışsal ve bedensel yoğunluklar yaşayarak şiddetli tepkiler verebilir. Öfke duygusal olarak sadece kızgınlık ve rahatsızlıkla da sınırlı kalmaz; aynı zamanda kişinin zaman zaman savunmasız, suçlu, pişman, utangaç veya kırılgan hissetmesine de yol açabilir.
Öfkenin kaynağı anlaşılmalı
Öfke, bedenimizde de çeşitli fiziksel tepkilere yol açabilen bir duygudur. Aslında bu tepkiler, vücudumuzun ‘savaş ya da kaç’ yanıtının bir sonucudur. Beklentilerin karşılanmaması, haksızlığa uğramak, kültürel baskı, başarısızlık, kayıp, öz saygı, çaresizlik-algılanan tehditlerin öfkeye neden olabilir.
Öfkeyi kontrol etme, çevreye verdiği zararı azaltabilir ancak öfkeyi kontrol etmek dendiğinde bazı kişiler için bu öfkeyi bastırmak veya dışa vurumunu engellemek anlamına gelebilir.
Bu durum kişinin duyguyla mücadele ederken iç dünyasında yaşadıklarını iletişim yoluyla aktaramayacağı anlamını taşır ki bu da kişiyi yalnızlaştırır, sorunun kaynağını konuşma ve sorunu çözme ihtimalini azaltır. Oysa öfkenin kaynaklarını inceleyip, öfkeyi kontrol etmeye çalışarak daha sağlıklı ve yapıcı bir iletişim dili yaratılabilir. Yapıcı iletişim dili; empatiyi, otokontrolü, duyguları tanımayı, anlamayı ve uygun bir şekilde ifade etme becerilerini içerir.
Ergenler öfke kontrolünde sorunlar yaşayabilir
Öfke yönetim becerileri kişinin geçmişi, sağlık durumu ve yaşadığı çevresel koşullara göre değişir. Özellikle çocuk ve ergenler, öfke kontrolünde zorluklar yaşayabilir. Ergenlik döneminde hormon ve beyin yapısının hızlı değişimi öfkeyi tetikleyebilir. Ayrıca kimlik ve benlik gelişimi, bağımsızlık arayışı, akran baskısı gibi çeşitli sosyal ve kişisel baskılar da öfkenin bir nedenidir. Özellikle genç yetişkinlik döneminde kariyer kaygısı, ilişkileri yönetme, bağımsız yaşam kurma gibi yeni sorumluluklarla başa çıkmak zorunda kalan kişiler için stresle mücadele güçlüğü de öfkeyi getiren kaynaklardan.
Sakinleşmek için 5 tavsiye!
Öfke kişinin günlük yaşam düzenini sürdürmesine engel oluyorsa, kişi çevresine psikolojik veya fiziksel zarar vermeye başlamışsa mutlaka bir uzman desteği almalıdır.
Kendinizi tanıyın
Kendinizi, öfke seviyenizi ve öfkenizi tetikleyen durumları tanıyın. Kendinizi geliştirmek ve kişisel farkındalıklar edinmek öfke yönetiminizi kuvvetlendirir.
Nefes egzersizi yapın
Stresli veya öfkeli hissettiğinizde, 10-15 kez diyafram nefesi alın. Bu nefes egzersizi sizi rahatlatacaktır. Ayrıca unutmayın, açık havada yürüyüş yapmak ve temiz hava almak da öfkenizi azaltır.
Pozitif düşünün
Pozitif düşünme yönündeki her çaba öfke kontrolüne yardımcı olabilir. Daha olumlu bakış açısı geliştirmek ve diğer kişilerin bakış açısını anlamaya çalışmak öfkeyle baş ederken kişinin daha yapıcı bir iletişimde olmasına yardımcı olur.
Açık ve net olun
Duyguları açık ve net ifade etmek, sade ve anlaşılır bir iletişim dili kullanmak kişinin kendini ifade etmesine yardımcı olabileceği için öfkeyi azaltabilir.
Bilime güvenin
Uzun vadede öfke yönetimi becerilerini geliştirmek için düzenli egzersiz, meditasyon, spor veya psikoterapi gibi bilimsel yöntemlerden yararlanmak fayda sağlar. Bu teknikleri günlük hayat akışınızda düzenli yapmanız, öfke anlarında daha sakin kalabilme ve duygusal tepkileri daha etkili şekilde kontrol etmenize yardımcı olur.
Ergen Öfkesini Yenen Duygular yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.