Aflatoksin adı verilen küf türleri, sıcak-nemli ortamlarda gelişip, besin maddeleri üzerinden çoğalabilir. Çeşitli yollarla gıdalara bulaşan bu zehirli madde, insanlarda kansere neden olabilir.
Prof. Dr. A. Emre Yıldırım
Gastroenteroloji Uzmanı
Karaciğer kanserine yol açabilen (aflatoksin) küf türleri maddesini azaltıp, kansere karşı önlem almak için besinlerin doğru şekilde depolanması, işlenmesi, tüketilmesi gerekir.
Sıcak-nemli ortamlar mantar için bulunmaz fırsat!
Aflatoksinler aspergillus bir küf türü olarak üretilen, çeşitli yollarla gıdalara bulaşan, maruz kalan insanlarda kansere neden olan zehirli maddedir. Normalde toprakta bulunur ancak hasat öncesi veya depolama sırasında gıda maddelerine bulaşıp çoğalır.
Aflatoksinler sıcak-nemli ortamlarda gelişir, besin maddeleri üzerinde çoğalır. Sıcak-nemli ortamlardaki depolama işlemleri önemli üreme alanlarıdır. Pirinç, mısır, buğday, ince ve süpürge darı gibi tahıllar; pamuk, soya fasulyesi, yer fıstığı, ayçiçeği gibi yağlı tohumlar; kırmızı biber, karabiber, kişniş, zerdeçal, zencefil gibi baharatlar; badem, Antep fıstığı, ceviz, Hindistan ve Brezilya cevizi gibi kuru yemişler; süt ve süt ürünleri sıklıkla etkilenen besinlerdir. Bunlarla beslenen hayvanların sütünde de aynı zehre rastlanabilir. Bu gıdalar doğru şekilde depolanmaz, işlenmez, tüketilmez ise sağlık açısından ciddi sonuçlar meydana gelebilir. Aflatoksin yüksek dozda maruz kalındığı zaman karaciğer kanserine (Hepatoselüler Karsinom) neden olabilir. İnsanlarda ani zehirlenmeler bildirilmemekle birlikte, karaciğer kanseri için net olarak tanımlanmış bir kansorejen toksindir.
Hijyen kuralları aflatoksini engeller
Ülkemizde mısır, fındık, fıstık, badem, yer fıstığı, buğday pirinç özellikle baharatlar ciddi risk oluşturur. Geleneksel mutfağın temel taşı olan bu gıdaların hasat, taşıma, depolama, işleme sırasında başta nem-sıcaklık olmak üzere hijyen kurallarına uyulması aflatoksinin oluşmasına engel olabilir. Böylece potansiyel ciddi bir karaciğer kanseri etkeni bertaraf edilerek risk azaltılır. Bu nedenle gıda üretici-tüketicilerinin besinlerini doğru şekilde depolaması, işlenmesi, tüketilmesi konusunda dikkatli olmaları önemlidir.
Hasat sonrasında geleneksel saklama şartları iyileştirilerek, kuruluk, nem, su aktivitelerinin ölçülmesi, tarımla uğraşanlara üretim, depolama, saklama ile ilgili eğitim programlarının verilmesi, gerekli önlemlerin alınması için zorlayıcı kanun-yasaların konması önemlidir. Ayrıca kuraklık, sel gibi doğa afetlerinin olabileceği yüksek risk bölgelerinin sürekli denetim altında tutulması, tarama-basit kantitatif metotların yaygınlaştırılması, devamlı kontaminasyon (bulaşma) görülen bölgelerin ayırt edilmesi bu kanserojen toksin ile ilgili yapılması gereken önlemlerin başında gelir. Bu önleyici girişim ve denetlemeler tarım-gıda ile ilgili devlet kurumları tarafında hassasiyetle yapılır.
Belirti olmadan karaciğer kanseri teşhisi
Yüksek dozda aflatoksine maruz kalan kişilerde anlık olarak mide bulantısı, baş dönmesi veya öksürük gibi şikayetler ortaya çıkmaz. Ancak kronik zehirlenme ortaya çıkabilir. Yani hastalar bir anda karaciğer kanseri teşhisi alabilir.
Küf Kanser Sebebi yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.