Asbest halk arasında beyaz toprak olarak bilinir ve depremde yıkılan binalarla birlikte yüksek miktarda çevreye yayılıyor. Asbeste maruz kalmak uzun vadede akciğerde kanser, zarında sıvı birikmesi, abestozis ve mezotelyoma yani karın boşluğunu saran zarın kanseri gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
Uz. Dr. Banu Altoparlak
Göğüs Hastalıkları Uzmanı
Asbest lifli yapısıyla akciğerlerde kanser olmak üzere çok sayıda ciddi hastalıkların sebebi olabilir.
Asbest kullanımı ülkemizde 2013 yılında ticareti olarak yasaklanmış olsa da deprem gibi afet durumlarında eski yapılı binalarda ortaya çıkabilir.
Kimyasal madde vücuda zarar verir
Asbest ya da amyant; ısı, aşınma, kimyasal maddelere dayanıklı yapısal özellikleri açısından esnek, lifli yapıda bir mineraldir. Magnezyum silikat, kalsiyum-magnezyum silikat, demir-magnezyum silikat, sodyum-demir silikattan oluşmaktadır.
Halk arasında ak veya gök toprak gibi isimlerle bilinmektedir. Gemi, inşaat, otomotiv gibi farklı iş alanlarında kullanılmaktadır. Dayanıklı olması, ısı izolasyonu sağlaması ve kolay tutuşması farklı sektörlerde kullanılmasının en önemli nedenlerindendir.
Uzun vadede kansere yol açabilir
Asbest kanserojen bir madde olduğu için solunması veya içme suyuyla birlikte vücuda girmesi tehlike oluşturur. Solunum yoluyla vücuda girdikten sonra birçok farklı hastalığa yol açabilir. Akciğer plağının kalınlaşması, mezotelyoma yani akciğer zarı, gırtlak, yumurtalık kanseri ve asbestosis gibi hastalıklar liflerin solunması sonucu 20-30 yıl içinde meydana gelebilecek hastalıklardır. Sigara içen bireylerde bu süreç daha hızlı gerçekleşir. Hastalık kendini belli ettikten sonra çok yavaş ilerler. Yıllar içinde ciğerlerin vücut için gerekli olan oksijeni alabilme kapasitesi ortadan kalkar. Hasar ilerleyerek solunum yetmezliğine neden olabilir.
Maruz kalınan asbest miktarı, süresi, asbest liflerinin boyu, şekli ve kimyasal yapısı hastalıkların tetiklenmesinde temel unsurlardan bazılarıdır.
Asbest farklı iş alanlarında kullanılıyor
Asbest deprem nedeniyle gündeme gelse de sadece bina ve inşaat alanında kullanılmamaktadır. Farklı kullanım ve iş alanları bulunmaktadır. Bu alanlar;
- Tekstil (lifler, ipler, kumaşlar)
- Çimento endüstrisi (boru, saç)
- İnşaat malzemeleri
- Kimyasal (dolgu materyalleri, sentetik reçine kalıp materyalleri, kauçuk ürünler)
- Kâğıt endüstrisi (karton, asbest kağıdı)
- Fren, debriyaj, balata üretimi
- Gemi yapımı
- Vagon üretimi
Koruyucu ekipman hayat kurtarır!
Asbeste maruz kalınabilen ortamlar olan deprem enkazı gibi alanlarda görev yapacak ekip, afetzedelerin toz maskesi ve gözlük kullanması gerekir. Yıkım yapılan ortamdan uzak durulmalı, beslenme ihtiyaçları bu bölge içinde karşılanmamalıdır. Asbeste karşı koruyucu ekipmanlar uzun vadede hayat kalitesini artırmaktadır. Koruyucu tek kullanımlık tulumlar asbestin vücuda, deriye temas etmemesi için önemlidir. Giyilen çizme veya botlar daha sonra yıkanabilen şekilde olmalıdır. Asbestli ortama girildikten sonra koruyucu ekipman ve kıyafet değiştirilmelidir. Vardiyalı çalışma saatleri ile çalışan ekiplerin asbeste daha az maruz kalması sağlanmalıdır.
Deprem, Asbest, Kanser Üçgeni yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.