Yaz mevsiminde güneşten faydalanmak çok önemlidir. Ancak her geçen yıl zararları daha fazla ortaya çıkan ultraviyole ışınlara karşı gerekli tedbirleri almak da şart! Öncelikle güneşe karşı risk testinin yapılması gerekir.
Doç. Dr. Andaç Salman
Dermatoloji Uzmanı
Güneş beyinde canlılık-mutluluk veren serotonin hormonunun miktarını artırır, vücut için vazgeçilmez olan D vitamini sentezinde büyük rol oynar.
Yeterli miktarda D vitamini sentezi için haftada 2-3 gün el sırtları ve kol bölgelerinin yaklaşık 10-15 dakika güneş görmesi yeterlidir. Ancak daha fazla süre korunmadan güneşe çıkmak fayda yerine zarar getirmekte, cilt hasarı ve kanseri riskini önemli ölçüde artırmaktadır. Bu nedenle bazı kurallar kesinlikle ihmal edilmemelidir. Özellikle bazı kişiler güneşin zararlı ışınlarına karşı daha fazla risk taşıdıkları için ayrıca dikkatli olmaları gerekir.
Güneşe karşı risk dereceniz yüksek mi?
Bazı kişilerin güneşten zarar görme riskleri meslek, genetik yapı, yaşam tarzı açısından diğerlerine göre daha fazladır.
- Açık tenli, kızıl saçlı, mavi-yeşil gözlü kişiler
- Vücudunda çok sayıda çil olanlar
- Çok sayıda bene sahip kişiler,
- Organ nakli gibi nedenlerle bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullananlar
- Ailesinde ya da kendisinde cilt kanseri öyküsü olanlar
- Güneşe uzun süre maruz bırakılan bebekler, altı aydan küçük çocuklar
- Açık havada çalışmak zorunda olduğu için düzenli şekilde güneş altında uzun süre kalanlar
- Yelken, golf gibi açık havada yapılan sporlarla uğraşanlar ya da bu tarz hobi kaynaklı güneşe aşırı maruz kalanlar
- Hayatında bir kere bile solaryuma girmiş olanlar
- Bronzlaşmak için uzun süre güneş altında yatan, güneşin zararlı ışınlarının doğrudan geldiği riskli saatlerde güneş altında kalan ve güneşe korunmasız çıkanlar
Bu unsurların en az bir tanesinin olması bile, kişinin güneşin zararlı ışınlarından korunmaya çok daha fazla dikkat etmesi gerektiğini gösterir.
Güneşin zararlarına karşı 5 etkili öneri!
- Saatlere dikkat edin!
Güneş ışığında bulunan ultraviyole ışınlarının yüksek rakımlı yerlerde ve ekvatora daha yakın bölgelerde yani ülkemiz için güney bölgelerinde daha fazla olduğunun unutulmaması gerekir. Bulutlu havalarda bile UV ışınları güneş yanığı ve deri hasarına yol açabildiğinden, güneşten korunma ihmal edilmemelidir. 11:00-16:00 saatleri arasında güneş ışınları daha dik-yoğun geldiği için bu zaman aralığında güneşten kaçınmak-korunmak çok önemlidir. Ayrıca kum, kar, su gibi yüzeylerden yansıyan güneş ışığının, gölgede bile güneş yanığına yol açabileceği akılda tutulmalıdır.
- UV İndeksinden faydalanın
Belirli bir bölgede, yer yüzüne ulaşan ultraviyole ışın miktarı ve güneş yanığı, deri hasarı oluşma riskinin değerlendirilmesinde uluslararası standart ölçek olan UV indeksini kontrol etmeyi alışkanlık haline getirin. Birçok cep telefonunda bulunan hava durumu uygulamalarından görülebilen UV indeksinin 3 ve üzerinde olması güneşten korunma özellikle 8’in üzerinde ise mümkünse dışarı çıkılmaması önerilir.
- Evden korunmasız çıkmayın
Korunmak için evden çıkmadan önce güneş koruyucu krem sürmek, ultraviyole ışınların geçişine daha az izin veren koyu-parlak renkli, sıkı dokunmuş kumaşlardan üretilmiş kıyafetler giymek, gölgede kalmaya çalışmak, yüzü, boynu ve kulakları koruyabilecek geniş siperlikli şapka takmayı ihmal etmemek, UV ışınlarına karşı yüzde 100 koruma sağladığından emin olunan güneş gözlüğü kullanmak büyük önem taşır.
- Güneş koruyucu kalitesine dikkat edin
Güneş koruyucunun güvenilir olmasına dikkat edin, etkili biçimde kullanın. Çok ince sürüldüğünde yeterince koruyucu olmaz. Güneş koruyucular güneşe çıkmadan 20-30 dakika önce sürülmeli, terleme gibi nedenlerle etkisi azaldığı için 3-4 saatte yeniden uygulanmalıdır. Güneş koruyucu kullanılmış olması, güneş yanığı riski olmadan uzun süre güneşe maruz kalınabileceği anlamına gelmez diğer koruyucu kurallara da uymaya dikkat edilmelidir.
- Bronzlaşmaya çalışmayın
Bronzlaşmak günümüzde güzellik standartları ile ilişkilendirilse de aslında deri hasarının göstergesidir. Güvenli bronzlaşmak mümkün değildir. Aksine ilerleyen dönemde cilt kanserine yol açabilir. Doğal güneş ışığıyla bronzlaşmanın yanında solaryum seçeneklerde güneş yanığı, erken yaşlanma, deri kanseri riskini önemli ölçüde artırır. Yalnızca seans solaryum kullanımı ile melanom ve melanom dışı deri kanserlerinin oluşma riski yüzde 20 ila yüzde 67 arasında artış gösterir.
Güneş Riskinizi Test Edin yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.