Şekerli ve karbonhidrat ağırlıklı beslenme beyin kanaması ihtimalini belirgin düzeyde artırıyor. Uzmanlar damar yapısını bozan sebeplerle beyin kanaması vakalarının artışı arasındaki bağlantıyı araştırıyor.
Op. Dr. Emre Ünal
Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı
Beyin kanamaları riski akıllara birçok soruyu getiriyor. Acaba insanların beyin kanaması geçirme ihtimali mi arttı? Beyin kanaması geçiren insan sayısında artış mı var? Yoksa beyin kanaması geçiren insan sayısı aynı ama haber kaynakları arttığı için daha mı fazla gündeme geliyor? Bu sorulara cevap vermeden önce, beyin kanaması sebeplerini anlatmak gerekir ki, cevapları daha açık hale gelsin.
Beyin kanamasının en sık sebebi travma
Düşme, trafik kazası gibi travmatik sebeplere bağlı beyin kanaması en sık görülen vakalardır. Spontan beyin kanamalarında ise en sık sebebi tansiyon yüksekliği ve damar yapısının bozuk olmasıdır. Damar yapısını bozan sebepler arasında kötü beslenme, kilo fazlalığı, sigara kullanımı, şeker gibi kronik hastalıklar vardır. Tabi yaş ilerledikçe, damar yapısının bozulma ihtimali arttığı için, ileri yaşı da beyin kanaması sebepleri arasında sayılabilir.
Az protein fazla karbonhidrat beyin kanaması riskini arttırır
Ülkemizdeki nüfus artışı ve yaşlı nüfusun artmasına bağlı olarak daha fazla insanda beyin kanaması görülmesinin aslında doğal bir sonuç. Bunun yanında tıp teknolojisi ve görüntüleme teknikleri ilerledi. Eskiden insanların ölüm sebepleri bulunamazken artık teşhis konulabilir hatta zamanında müdahale ile insanlar kurtarılabilir. Bunların dışında, gıdaların yetiştirilme tekniklerinin değişmesi, daha fazla nüfusa yetmesi için gıda üretiminde çeşitli ilaç ve katkı maddelerinin kullanımının artması, ekonomik sebeplere bağlı proteinden az, karbonhidrattan daha fazla beslenmenin ön plana çıkması, beyin kanaması arttıran sebepler arasında. 2017 yılında yapılan bir araştırmaya göre, sosyoekonomik seviyesi düşük ülkelerde beyin kanaması geçiren insan sayısının daha fazla olması da bu bilgiyi destekler niteliktedir.
Sıcak havalarda daha sık görüldüğüne dair kanıt yok
Travma haricinde gelişen yani spontan beyin kanamalarının hava sıcaklıklarıyla ilişkisinin belirlenebilmesi için dünyada çeşitli çalışmalar yapıldı.
Türkiye’de yapılan çeşitli çalışmalarda, sonbahar aylarında daha fazla beyin kanaması olduğu gösterilmiştir. 2021 yılında Almanya’da 800 hasta üzerine yapılan çalışmada ise, hava koşullarının beyin kanaması ile bir ilişkisi gösterilmemiştir. Özetle, özellikle sıcak havalarda daha sık beyin kanaması olduğu kanıtlanmış bir durum değil.
Kontrolsüz sulandırıcı kullanımı, beyin kanaması ihtimalini arttırır
Yüksek tansiyon ve şeker hastalığı gibi sorunlar veya sigara kullanımı gibi alışkanlıkları tüm vücut damar yapısını bozduğu gibi beyin damar yapısını da bozar.
Yapısı bozulan damarın çeperinde hasarlanma ve zayıflamalar olur. Üzüntü, sevinç, öfke gibi tansiyonu anlık yükselten doğal durumlar çeperde yırtılmalara sebep olabilir. Bu yırtıklardan, damar dışına çıkan kan, beyin dokusu içerisine dağılarak beyin kanamasına yol açar. Bu tarz hastalıklarda, bazı durumlarda kan sulandırıcı ilaçlar kullanmak gerekir. Kan sulandırıcı kullanmak da beyin kanaması ihtimalini arttıran bir unsurdur. Bu sebeple doktor özellikle önermediği sürece, rutin olarak aspirin gibi kan sulandırıcı ilaçlar kullanmak tehlikelidir. Nitekim, bilinen hastalık olmadan rutin kan sulandırıcı kullanmanın kalp krizine karşı koruyucu olmadığı ispatlanmıştır.
Sigara kullanmamak en önemli korunma adımı
Beyin kanamasından korunmanın yollarının, sağlıklı yaşam için gerekli olan genel kuralları içerir. Sigara içmemek bunların başında gelir. Sigara, sadece akciğeri etkileyen bir alışkanlık gibi algılansa da tüm vücut üzerinde ki olumsuz etkileri sayısız bilimsel çalışmada ispatlanmıştır. Bunun dışında düzenli egzersiz yapmak, tüm damar sistemini olumlu yönde destekler, yıpranma ihtimalini azaltır. Haftanın 4 günü, sadece tempolu 30 dakika yürüyüş yapmak bile bunun için yeterlidir. Düzenli spor ile birlikte dengeli ve sağlıklı beslenme, şekerli gıdalardan uzak durmak beyin kanaması ihtimalini belirgin düzeyde azaltan diğer unsurlardır.
Beyin Karbonhidrat Sevmiyor yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.