Beyin kimyasal dengesizlikleri, genetik yatkınlık gibi etkenlerin oluşumunda rol oynadığı borderline kişilik bozukluğu, birçok farklı faktörün bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkıyor. Uzmanlar ayrıca genetik yatkınlık, çocukluk dönemi travmaları, aile faktörlerinin de etkili olduğu konusunda uyarıda bulundu.
Doç. Dr. Serdar Nurmedov
Psikiyatri Uzmanı
Borderline kişilik bozukluğu, duygusal-davranışsal olarak istikrarsızlık, kimlik bütünlüğü eksikliği, ilişkilerdeki zorluklar gibi temel özelliklerle kendini gösterir.
Duygusal istikrarsızlık; Ani duygusal iniş ve çıkışlar. Çok hızlı öfkelenebildiği gibi çok ani sakinleşebilir. Son derece çökkün iken hemen aşırı neşeli hal alabilir.
Kişilerarası ilişkilerde istikrarsızlık; kendisinin sevilip sevilmediğini sürekli test eder. İlişkilerde sürekli güven sorunu ve ani iniş çıkışlar yaşar. Görünürde hiçbir sebep yokken kendinden itebilir. Durup dururken aşırı bir biçimde ilan-ı aşkta bulunabilir.
Kimlik karmaşası; Kimliğini tam keşfedememiştir. Sürekli kimlik arayışı içindedir.
Dürtüsellik; Alkol kullanımı, rastgele cinsellik, uyuşturucu kullanımı, gereksiz alışveriş, düzensiz, rastgele yeme alışkanlıkları, yeme bozukluğu gibi üzerine düşünülmeden yapılan riskli davranışlarda bulunma eğilimi gösterebilir.
Kendine zarar verme; duygusal acılarını hafifletmek için bedensel acılar verir kendine. İçinde bulunduğu boşluk hissini doldurmak için kendine zarar verici davranışlar sergiler.
Genetik yatkınlık tek başına neden değil!
Borderline kişilik bozukluğu, birçok farklı faktörün bir araya gelmesi sonucu ortaya çıkabilir. Genetik yatkınlık, çocukluk dönemi travmaları, aile faktörleri, beyin kimyasal dengesizlikleri gibi etkenler bu bozukluğun oluşumunda rol oynayabilir. Kadınlarda tanı daha kolay konabilir. Erkeklerin sergilediğini kimi davranışlar bazen toplumun erkeklik stereotipleri nedeniyle farklı şekillerde ifade edilebilir. Semptom dışa vurumu erkeklerde daha çok içe dönük olur. Erkeklerde öfke patlamaları ve dışa vurumlar daha çok çaresizlik ile ilişkilidir.
Erkeklerde bağlanma sorunları daha fazla
Oysa kadınlarda semptomlar genellikle daha belirgin ve açıkça ifade edilir. Duygusal dışavurum kadınlarda daha çok dalgalanma şeklinde iken, ya da kendine zarar verme ve ilişkilerde karmaşa şeklinde iken, erkeklerde daha çok öfke kontrol sorunları alkol-madde kullanım sorunları, bağlanma sorunları daha baskın görülmektedir. Kadınlar daha çok destek ve yardım ararken, erkekler bu konuda daha isteksizdir. Hastalık tedavi edilmezse ileri evrede başka psikiyatrik hastalıklar özellikle depresyon, alkol-madde kullanımı ve intihar görülebilir.
Nasıl tedavi ediliyor?
Her hastaya yaklaşım bireysel olup, mevcut semptom ve ihtiyaç doğrultusunda düzenlenir. Psikoterapi, uzun soluklu psikoterapiler tedavinin olmazsa olmazları. Bunun için dialektik davranışçı terapisi, psikodinamik psikoterapi, bilişsel davranışçı terapiler örnek verilebilir. Kimi zaman ilaç tedavisi, hastane yatışları ve biyolojik tedavilere ihtiyaç olabilir.
Beyin Kimyasını Bozan Çizgi yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.