Tarım ve Orman Bakanlığı 2024 yılı bütçesi Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda yapılan görüşmelerin ardından kabul edildi.
Genel Kurulda bir konuşma yapan Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, üreticilerin yoğun emeği ve yürütülen etkin politikalar sayesinde tarım ve orman sektörünün büyüme gösterdiğini söyledi. Bakan Yumaklı, “2002 yılında 25,1 milyar dolar olan tarımsal hasılamızı 2022 yılında yüzde 133 artışla 58,6 milyar dolara yükselttik. Tarımsal Gayri Safi Yurtiçi Hasıla bakımından Avrupa’da lideriz, dünyada ise ilk 10 içerisinde yer almaktayız. Aynı dönemde ihracatımızı 3,8 milyar dolardan 30 milyar dolara yükselttik. Son 21 yıldaki dış ticaret fazlamız 95 milyar dolar.” diye konuştu.
İbrahim Yumaklı, son 20 yılda tarla bitkileri üretiminde yüzde 22 artışla 70,5 milyon tona, meyve üretiminde yüzde 89 artışla 26,8 milyon tona, sebze üretiminde yüzde 22 artışla 31,6 milyon tona ulaşıldığını ifade ederek, sertifikalı tohum üretiminin 9,4 kat artışla 1,4 milyon tona çıkarıldığını, 97 ülkeye tohum ihracatı yapıldığını kaydetti.
Hayvan varlığının büyükbaşta yüzde 68 artışla 16 milyon 687 bine, küçükbaşta yüzde 67 artışla 53 milyon 274 bine, kanatlıda yüzde 46 artışla 367 milyona, arılı kovanda yüzde 114 artışla 9 milyona çıkarıldığını dile getiren Yumaklı, şöyle konuştu:
“Ülkemiz, su ürünleri yetiştiriciliğinde Avrupa Birliği ülkeleri arasında birinci sıradadır. Son 20 yılda, su ürünleri üretimimizi 61 bin tondan 8,4 katına çıkararak 515 bin tona yükselttik. Su ürünleri ihracatımızı ise 97 milyon dolardan 1,7 milyar dolara ulaştırdık. Yıl sonundaki hedefimiz 575 bin ton üretim, 2 milyar dolar ihracattır. Bugün 100’den fazla ülkeye ihracat yapıyoruz. Deniz ve iç sulardaki biyoçeşitliliğin ve su ürünleri varlığımızın korunması için çalışmalar yürütüyoruz. 1 milyon metrekare, yani 150 futbol sahası büyüklüğünde hayalet ağını sularımızdan temizledik. Cumhuriyetimizin yüzüncü yılına atfen, 100 milyon yavru balığı su kaynaklarımıza bıraktık.”
Tarımsal Destekler
Tarımsal desteklerin, gıda arz güvenliği açısından en önemli politika araçlarından birisi olduğunu vurgulayan Yumaklı, üretimde sürdürülebilirliğin sağlanması, verimliliğin artırılması ve kaynakların etkin kullanılması amacıyla üreticiyi desteklediklerini ve desteklemeye devam edeceklerini belirtti.
Kırsal kalkınmanın, Bakanlığın önemli politika alanlarından biri olduğunu ve 2006’dan bugüne kadar 93 binden fazla projeyi desteklediklerini, 267 bin kişiye istihdam sağladıklarını, 95 milyar lira hibe verdiklerini anlatan Bakan Yumaklı, desteklerde kadınları, gençleri ve üretici örgütlerini önceliklendirdiklerini belirtti.
İbrahim Yumaklı, sürdürülebilir tarımsal üretim ve gıda arz güvenliği için ülke genelinde toplam 9,3 milyon hektar olan 440 tarımsal ovanın koruma altına alındığını vurguladı.
Jeotermal, rüzgar, güneş ve biyokütle gibi yenilenebilir kaynakların kullanılacağı, yeni teknolojilerin uygulanacağı, çevreye uyumlu organize tarım bölgeleri kurulumuna başlandığını dile getiren Yumaklı, “41 ilde 60 Organize Tarım Bölgesinin yatırım sürecini hızlandırdık. Aydın Efeler ve Denizli Sarayköy organize tarım bölgelerinde üretime başladık.” dedi.
2023’te 1 Milyon 215 Bin Gıda Denetimi
Sağlıklı ve güvenilir gıda için 7 gün 24 saat çalıştıklarını aktaran Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, şöyle konuştu:
“2023 yılında 1 milyon 215 bin gıda denetimi gerçekleştirdik. Planlı ve rutin denetimlere ek olarak, farklı sektörlerde, her ay, tüm Türkiye’de ‘Eş Zamanlı Denetim Programı’ uyguluyoruz. Zirai ilaç kullanımını azaltmak için biyolojik ve biyoteknik mücadeleyi destekliyoruz. Bu kapsamda 2023 yılı desteklerini yüzde 100 artırdık. Ayrıca ülkemizde 7’si bu yıl olmak üzere, 223 zirai ilacın satış ve kullanımını da yasakladık.
Hayvan hastalıklarıyla mücadelemiz de aralıksız devam ediyor. 2023 yılı içerisinde toplam 58 milyon doz şap aşısı ürettik ve 40 milyon dozunu uyguladık. Azerbaycan’a 9 milyon doz şap aşısı ihraç ettik. Hayvan aşı ve ilaçlarının testleri ile kalite kontrollerinin yapılacağı, uluslararası nitelikte, akredite ve entegre Veteriner Tıbbi Ürün Kontrol Merkezini kuruyoruz. Bu sayede, yerli ve milli aşı üretimini artırarak hayvan hastalıkları ile etkin mücadele edeceğiz.”
Ağaçlandırma Çalışmaları
Yumaklı, 2002 yılında 20,8 milyon hektar orman alanının 2022 yılında 23,2 milyon hektara ulaştığını ifade ederek, şunları kaydetti:
“Ağaçlandırmada Avrupa’da birinci, dünyada dördüncüyüz. Orman köylümüzü yüzde 20’si hibe, geri kalanı faizsiz olmak üzere ORKÖY kredisiyle destekliyoruz. Bu kapsamda 11 bin aileye 1,2 milyar lira destek verdik. Ormanlarımızı 10 insansız hava aracımız ve 776 kulemizle 24 saat gözetliyoruz. Yapay zeka ve ileri teknolojiyle, hem orman yangınlarına müdahale süresini azaltıyoruz hem de yangın söndürme çalışmalarının sevk ve idaresinde etkinliğimizi artırıyoruz. Orman yangınlarıyla mücadelemizi, rezerv güçler dahil 100 helikopter ve 24 uçakla sürdürüyoruz. Orman yangınlarıyla mücadelede İHA kullanan, Avrupa’da ilk, dünyada ikinci ülkeyiz. Kara filomuzun kapasitesini artırarak; arazöz sayısını 1560’a, ilk müdahale aracını 2 bin 453’e, iş makinasını 786’ya çıkardık. Helikopterlerin ve arazözlerin kolay ve çok hızlı su ikmali yapabilmesi için ülke genelinde 4 bin 630 yangın havuzu ve göleti inşa ettik. Yangına ilk müdahale süremizi, son 20 yılda 40 dakikadan 11 dakikaya düşürdük.”
“TMO Tarihindeki Alım Rekoru”
Yaban hayatını koruma ve izleme çalışmaları kapsamında Anadolu parsının izinin sürüldüğünü ve neslinin korunduğunu anlatan Yumaklı, biyoçeşitlilik kapsamında veri tabanına 12 bin 141 bitki, 1263 hayvan türü kaydedildiğini söyledi.
Yumaklı, 2023 yılında Toprak Mahsulleri Ofisi tarihindeki alım rekorunun kırıldığını belirterek, günlük 110 bin ton olan hububat alım miktarını bu yıl 250 bin tona çıkardıklarını, böylece 13,1 milyon ton alım yapıldığını ve üreticilere 100 milyar lira ödendiğini anlattı.
Pancar üretiminin geçen yıla göre yüzde 17 artışla 22,5 milyon tona ulaşacağını aktaran Yumaklı, “Cumhuriyet tarihimizin ilk yerli ve milli, hastalıklara dayanıklı şeker pancarı tohumunu 2025 yılından itibaren çiftçilerimizle buluşturacağız.” dedi.
“Sade ve Etkin Destekleme Modeli”
Yumaklı, 2023’ün devrim niteliğinde düzenlemelerin hayata geçtiği bir yıl olduğunu belirterek, “Önümüzdeki dönemde üretim planlaması ile ilişkilendirilmiş, suyu merkeze alan, çevreye duyarlı, kalite ve verimliliği önceleyen, yönlendirici, sade ve etkin bir destekleme modelini hayata geçiriyoruz. Kayıtlı üreticilerimizin tamamını, temel girdi desteklerinden yararlandıracağız. Bir yenilik olarak, üretim planlaması kapsamındaki ürünler için planlama desteği, yer altı su kısıtı olan bölgelerdeki ürünler için ek destek uygulayacağız.” diye konuştu.
Tarımsal amaçlı örgütlerin kurumsal kapasitelerini geliştirmek ve faaliyetlerini daha etkin ve verimli yürütmelerini sağlamak için bu kurumların derecelendirilmesine ilişkin esasları belirlediklerini anlatan Yumaklı, birinci derece olmaya hak kazananların, tarımsal desteklerden daha fazla yararlanması ve karar alma süreçlerine katılmalarının önünü açtıklarını kaydetti.
DSİ’nin 2024 Yatırımları
Gıda güvenliğini garanti altına almanın yolunun su kaynaklarını etkin, verimli ve tasarruflu bir şekilde kullanmaktan geçtiğini vurgulayan Yumaklı, bu minvalde yatırımların hız kesmeden sürdüğünü söyledi.
Yumaklı, DSİ tarafından 2024 yılında 53 baraj, 15 hidroelektrik santrali, 20 gölet ve bent, 65 sulama tesisi, 16 içme suyu tesisi, 314 taşkın kontrol tesisi, 2 atık su tesisi, 19 yeraltı depolaması ve suni besleme, 23 arazi toplulaştırma projesi olmak üzere toplam 527 tesisi tamamlanarak milletin hizmetine sunulacağını kaydetti.
Çalışmaları hız kesmeden sürdüreceklerini vurgulayan İbrahim Yumaklı, “Bütçemiz, toprağa bereket katan çiftçilerimizin refahının artırılması, medeniyetimize değer katan suyumuzun verimli kullanılması ve milletimize güvenilir ve yeterli gıdanın sağlanmasına hizmet edecektir. İnanıyoruz ki, Türkiye Yüzyılı aynı zamanda tarım ve ormanın yüzyılı olacaktır.” dedi.
Bakan İbrahim Yumaklı konuşmaların ardından kendisine yöneltilen soruları da cevaplandırdı. Yumaklı Bakanlığa personel alımına ilişkin soruya karşılık, “982’si ziraat mühendisi olmak üzere 1422 mühendis; ayrıca veteriner hekim, destek personeli, büro personeli, tarım işçisi ve diğer unvanlarda 5 bin 736 olmak üzere 7 bin 158 personel alımı yapılacaktır.” ifadesini kullandı.
Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı çiftçi sayısının, 2019’da 2 milyon 83 bin 22 iken, bugün itibarıyla 2 milyon 245 bin 526 olduğunu ifade eden Yumaklı, ÇKS ile ilgili düzenlemenin bu rakamı artıracağını söyledi.
Kırsal kalkınma programlarında gençlere yönelik ilave hibeleri anlatan İbrahim Yumaklı, öte yandan TARSİM’de, sübvansiyonlu kredilerde gençlere indirim yapıldığını belirtti.
Yumaklı, 2001 öncesinde ortalama yıllık 124 bin hektar alanın tarım dışına çıkarılırken, günümüzde bu miktarın yıllık 15 bin hektara indiğini kaydetti.
Bakan Yumaklı, Sudan’da tarım arazileri kiralanmasına yönelik soruya, “Sudan’da araziler tahsis edilmediği, karşı taraf yükümlülüğünü yerine getirmediği için proje hayata geçmemiş, üretim yapılmamış, herhangi bir kaynak aktarılmamıştır. Şirketin Sudan’da herhangi bir yatırımı yoktur, kamu zararı oluşmamıştır.” yanıtını verdi.
Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, “saman ithalatı” eleştirilerini yanıtlarken, “Biz rakamları söylemekten usandık artık. Kendi adıma hicap duyuyorum. Ülkemizdeki hayvancılığın yem olarak kullandığı saman miktarı 18 milyon ton, üretimimiz 24 milyon ton. Çeşitli amaçlarla üretime kıyasla kayda değer olmayan ithalat konusunu ‘saman bile ithal ediyor.’ demek, hakikaten üzücü. 2022’de 3 bin 665 ton ihracat, 217 ton ithalat yapılmış. 2023 yılının 10 ayında 3 bin 699 ton ihracat, 234 ton ithalat yapılmış. Bence artık bu tartışmanın bitmesi gerekir.” değerlendirmelerinde bulundu.
Türkiye’nin 14,6 milyon hektar mera varlığı bulunduğunu dile getiren Yumaklı, Bakanlıkça yasaklanan mera, yaylak, kışlak olmadığını ancak zaman zaman bazı alanların “geçici özel güvenlik bölgesi” ilan edilebildiğini anlattı.
Sertifikalı tohum üretiminin, 2002 yılında 145 bin tonken, şu anda 1,4 milyon tona yükseldiğini vurgulayan Yumaklı, “Sertifikalı tohumun yüzde 97’si yurt içinde üretiliyor. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2002’de yüzde 31 iken, şu anda yüzde 137.” ifadelerini kullandı.
Toplam sulama alanının 2002’ye kadar 47,9 milyon dekarken, 2023 yılı sonu itibarıyla 71 milyon dekara yükseltildiğini dile getiren Yumaklı, sulama yatırımlarının devam ettiğini anlattı.
Konuşmaların ardından Tarım ve Orman Bakanlığı ile bağlı kurumların 2024 yılı bütçeleri kabul edildi.
