Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Ekim ayı Tarım Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Tarım-GFE’nin aylık yüzde 2.06 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Bu rakam, endeksin ölçülmeye başladığı 2015 yılından itibaren Ekim ayları ortalamasının (1.54) 1.3 katı olarak ilan edilmiştir” dedi. Tarım-GFE’nin Ekim ayında yıllık yüzde 40.11 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Bu yıllık rakam, geçen yılki yüzde 134.76 düzeyinin üçte biri civarındadır. İlan edilen yıllık rakamın yüzde 32.24 olan ortalamadan bir miktar yüksek olması, gelecekteki düşüş beklentilerini artırmaktadır. TÜİK tarafından Ekim ayı için açıklanan tarımsal girdi maliyetleri enflasyonu, aylık olarak ortalamalarda seyrederken yıllık olarak ise 2022 yılından sonraki en yüksek düzeyde kalmaya devam etti” değerlendirmesinde bulundu.
VETERİNER HİZMETLERİNDE ARTIŞ DEVAM ETTİ
TÜİK tarafından açıklanan Ekim ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerine bakıldığında tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 1.95 ve yıllıkta ise yüzde 35.28’lik artış ilan olduğunu belirten Çandır, “Ekim ayları itibariyle 2022 yılından sonraki en yüksek değerler olmuşlardır” dedi. Çandır, aylıkta tohumda yüzde 2.89, enerjide yüzde 3.03, gübrede yüzde 0.74, ilaçta yüzde 1.70, veteriner hizmetlerinde yüzde 9.69, yemde yüzde 0.92 ve diğer kalemlerde ise yüzde 4.38’lik değişime dikkat çekti. Çandır, Ekim ayındaki yıllık değişimlere bakıldığında tohumda yüzde 45.02, enerjide yüzde 38.30, gübrede yüzde 10.24, ilaçta yüzde 25.41, veteriner hizmetlerinde yüzde 123.88, yemde yüzde 25.46 ve diğer kalemlerde ise yüzde 95.88’lik artış olduğun belirtti. Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 2.74, yıllık yüzde 77.01 artış ilan edildiğini kaydetti.
Ekim ayında Tarım-GFE alt kalemlerinde sıra dışı rakamlar gözlendiğini söyleyen Çandır, şunları kaydetti:
“Bunların en dikkat çekici olanları veterinerlik ve diğer kalemlerindeki artışlar olmuştur. Veterinerlik hizmetleri son 3 aydır ciddi bir artış göstermekteydi. Ekim ayında da artış eğilimi devam etmiştir. Öyle ki yüzde 9.69’luk aylık artış, Temmuz 2023 tarihindeki rekor artıştan sonraki en yüksek artış olmuştur. Yıllık yüzde 123.88’lik artış ise tüm zamanların rekoru düzeyinde olmuştur. Diğer bir dikkat çekici olan diğer mal ve hizmetler kalemindeki aylık yüzde 4.38’lik artış, 2023 yılının en yüksek üçüncü artışı olmuştur. Yıllıktaki yüzde 95.88’lik artış ise 2023 yılının en yüksek dördüncü artışı olmuştur.”
TÜİK tarafından Ekim ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde -1.13 ve yıllık ise yüzde 62.56 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmişken Mayıs ve Haziran aylarında aylık ve yıllık düzeyde Tarım-GFE, Tarım-ÜFE’nin altında kalarak üretici lehine dönmüştü. Ekim ayında bu durum aylıkta üretici aleyhine yıllıkta ise üretici lehine olarak ilan edilmiştir. Önümüzdeki aylarda yıllık eğilimin devam etmesi, üretici kesimin birikmiş zararlarının azalmasına katkı sağlayacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının tarımı dolaylı olarak etkilediğini belirten Çandır, yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Ekim’de aylık yüzde 1.35 ve yıllıkta yüzde 57.25 arttığını, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin aylık yüzde 1.94, yıllık yüzde 39.39 arttığını belirtti. Çandır, “Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylık yüzde 4.20 ve yıllık ise yüzde 64.72 artmıştı. Bu durum Ekim ayında da tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun tarımdan daha yüksek seyrettiğini göstermektedir” dedi.
TÜKETİCİ ENFLASYONU YÜKSEK
Ekim ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 3.43, yıllık yüzde 61.36 arttığına dikkat çeken Başkan Ali Çandır, “Tüketici taraftaki gıda enflasyonu ise Ekim ayında aylık yüzde 3.20 ve yıllık yüzde 71.99 olarak ilan edilmişti. İşlenmemiş gıda enflasyonu ise Ekim’de aylık yüzde 4.06 ve yıllık yüzde 90.40 düzeyinde ilan edilmişti. Yaş meyve sebze enflasyonu ise aylık yüzde 0.38 ve yıllık 77.75 artış olarak ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermektedir” dedi.