Girişimsel onkoloji alanında en yeni tedavilerden biri olarak tanımlanan Li-Ox yöntemi; karaciğere ulaştırılmak istenen her türlü kemoterapi ajanının daha yüksek konsantrasyonla metastazlara iletilmesini sağlıyor. Klasik kemoterapiye göre avantajları bulunan Li-Ox, kolon için geliştirilmiş olsa da karaciğere sıçraması gerçekleşmiş 4. evre diğer kanser türlerinde kullanılabilir.
Uz. Dr. Metin Çevener
Girişimsel Radyoloji Uzmanı
Kemoterapi ajanının direkt karaciğere ulaştırılmasını sağlayan Li-Ox, kolon kanserinde karaciğer metastazı olan hastalarda kullanılan yeni nesil yöntemdir.
Kanser, farklı yollarla uzak organ ve dokulara yayılabilir. Bu duruma metastaz denilir. Karaciğer insan vücudunda en sık metastaza maruz kalan organlardan biridir. Karaciğer vücudun fabrikası konumunda bir organdır. Kanı filtre eder. Bu sebeple de kan dolaşımına karışan kanser hücreleri karaciğere takılı kalır. Pankreas, safra yolları, kalın veya ince bağırsak, yemek borusu, mide gibi organların kanserlerinde karaciğer metastazı sıklıkla görülür. Karaciğer metastazları karmaşık gibi görünse de yayılımın hangi organa bağlı olduğu, başka yerlere de yayılımı olup olmadığı gibi bilgilerle tedavi edilir.
Karaciğer metastazı belirtileri nelerdir?
Karaciğer metastazlarında bazı durumlarda hastalarda yorgunluk, karın ağrısı, sarılık ve kan tahlillerinde karaciğer fonksiyonlarında bozulma gibi belirtiler görülür. Bu durum ultrason, MR, PET-CT, tomografi gibi görüntüleme yöntemleriyle de teşhis edilebilir. Kemoterapi, radyo-frekans, mikrodalga ablasyonu, kriyoablasyon, nanoknife ablasyon gibi yöntemlerle tedavi yapılabilir. Ancak onkolojide özellikle de girişimsel onkoloji alanında yeni gelişmelerle birlikte yeni tedaviler de bulunmaktadır. Bu tedavilerden en yenisi ise Li-Ox yöntemidir.
Li-Ox Tedavisi Nedir?
Li-Ox tedavisi “Liver” ve “Oxaliplatin” kelimelerinin kısaltılmış halidir. Liver, karaciğer; oxaliplatin ise kemoterapi ajanı anlamına gelmektedir.
Kemoterapi ajanının direkt karaciğere ulaştırılmasını sağlayan Li-Ox, kolon kanserinde karaciğer metastazı olanlarda kullanılan yeni nesil yöntemdir. Günümüzde girişimsel radyolojide kullanılan üst nesil tedavidir. Girişimsel onkolojinin bir alt disiplini girişimsel radyoloji hastaların daha önce kullandıkları ışın tedavisi, cerrahiler ve kemoterapilere ek katkılar sağlar.
Karaciğere ulaştırılmak istenen her türlü kemoterapi ilacı bu tedavide kullanılabilir. Li-Ox, kan damarlarının görüntülenmesiyle kullanmak istenilen kemoterapi ajanının karaciğer içindeki metastazlara ulaşmasını sağlar.
Kolon kanserinde geliştirilen bir tedavi yöntemi de olsa karaciğere metastaz yapan çoğu kanser türü içinde kullanılabilir. Örneğin yemek borusu, mide, pankreas, yumurtalık…
Kemoterapiye göre farkı nedir?
Hasta açısından oldukça pratik bir yöntem olan Li-Ox’un klasik kemoterapi yöntemine göre avantajları bulunmaktadır. Hastaların kol damarlarından veya göğüslerinden port olarak adlandırılan cihazlarla verilir. Kemoterapi ajanı kol damarlarından verildiği için ilaç kan dolaşımında dolaşır. İlacın ne kadarının karaciğere gittiği net olarak bilinmez. Oysa Li-Ox ile verilen ilaç direkt olarak karaciğere ulaşır. Girişimsel onkolojide kullanılan TARE, TAKE gibi yöntemlerden de birtakım farklılıkları bulunur.
İlaç direkt karaciğere gider
Diğer organlarda kan getiren bir atardamar, kanı çıkaran bir toplardamar bulunurken karaciğerde özel bir durum mevcuttur. Hem kalp hem de bağırsaklardan kan getiren iki atardamar bir toplardamar bulunur. Girişimsel radyolojide kullanılan diğer yöntemlerde genelde kalpten gelen atardamarlar kullanıldığı için bağırsaklardan gelen kan dolaşımı da devam eder. Eski tedavi yöntemlerinde karaciğere gelen kemoterapi ilacı bağırsaklardan gelen kan ile seyreldiği için dezavantaj oluşturur. Ancak Li-Ox ile bağırsaklardan gelen kan dolaşımı kesilir, karaciğere daha yüksek konsantrasyonda kemoterapinin ulaşması sağlar.
Li-Ox kimlere kullanılır?
Her ne kadar kolon için geliştirilmiş olsa da diğer kanser türlerinde de Li-Ox tedavisi karaciğere sıçrama gerçekleşmiş 4. evre hastalarında kullanılır. Tedavide yaş kısıtlaması yoktur. Li-Ox tedavisi karaciğer dominant olan yani metastazların ağırlıklı olarak karaciğerde bulunan hastalarda kullanılması uygundur.
Ön hazırlıksız yöntem
Hastaların daha önce çektirdiği tomografi, MR ve PET görüntüleri onkoloji bölümü ile beraber incelenerek hastaya tedavi kararı alınabilir. Ön hazırlığı gerek yoktur. Tedavi işlemine başlamadan önce kalp damar cerrahisi tarafından hastanede bir günlük yatış gerektiren işlemle hastanın omuz bölgesindeki atardamara bir port yerleştirilir. Böylece karaciğerin atardamarlarına kolaylıkla ulaşılması sağlanır. Tedavi bu porttan gerçekleştirilir. Genellikle 4-6 seans olarak planlanır.
Her tedavi seansında hastaneye yatış gerekmez. Anjiyografi ünitesinde gerçekleştirilen tedavide hastanın omuzundaki porttan karaciğere ulaşılır, yaklaşık bir saat süren işlem sonrasında da eve taburcu edilir. 4 ile 6 seans bittiğinde yine kalp damar cerrahları tarafından hastanın omuzlarındaki port günübirlik yatış ile çıkarılır. Li-Ox tedavisinde her seansta hasta kan tahlilleriyle kontrol edilerek herhangi bir yan etki olup olmadığı araştırılır. İşlemler tamamlanıp, 6 seanslık kür bittikten sonra hastaya yeniden tomografi, PET veya MR çekilerek tedavinin başarısı ortaya konur.
Ajanın Görevi Karaciğerdeki Kanseri Vurmak yazısı ilk önce SağlıkveYaşamDergisi üzerinde ortaya çıktı.